Huwelijksvoorwaarden en partnerschapsvoorwaarden
Per jaar trouwen in Nederland ruim tachtigduizend mensen met elkaar (inclusief het aangaan van een geregistreerd partnerschap). Slechts een deel van de stellen sluit vooraf een overeenkomst in de vorm van huwelijksvoorwaarden (of partnerschapsvoorwaarden). Zonder huwelijksvoorwaarden trouw je volgens het wettelijk stelsel in gemeenschap van goederen, die ingaat bij het sluiten van het huwelijk.
Vanaf 1 januari 2018 is het wettelijk stelsel eigenlijk een beperkte gemeenschap van goederen, alhoewel het woordje ‘beperkt’ in de wet niet wordt toegevoegd. De gemeenschap van goederen omvat de goederen die voorafgaande aan het huwelijk aan de echtgenoten samen toebehoorden en daarnaast alles wat tijdens het huwelijk wordt verworven. Maar daaronder vallen niet erfenissen, schenkingen en pensioenrechten.
In huwelijksvoorwaarden kun je van dat wettelijk stelsel afwijken. Maar je legt in het document ook afspraken vast die op andere wijze van de regels die zijn vastgelegd in de wet kunnen afwijken. Die zijn namelijk lang niet altijd gewenst, ook als je niet ‘rijk’ bent.
De huwelijksvoorwaarden kun je ook nog maken tijdens het huwelijk. Bedenk dan wel dat wat al gemeenschappelijk is geworden, eventueel moet worden verdeeld.
Laat je dus vooraf informeren over het nut van het maken van huwelijksvoorwaarden. Je weet dan in ieder geval wat het betekent als je ze niet maakt.
Wonen jullie al samen (met of zonder samenlevingscontract)?
Als jullie al samenwonen, dan zijn er meestal ook veel gezamenlijke bezittingen, zoals een huis en inboedel. Maak je geen huwelijksvoorwaarden, bedenk dan dat jullie trouwen in gemeenschap van goederen.
De gemeenschap omvat dan alles wat jullie samen vanaf de dag van het huwelijk verwerven én ook alles wat jullie voor het huwelijk al samen hadden, ook als de eigendom niet fifty-fifty was.
Wil je een gemeenschap van goederen of juist helemaal niet?
Dat hangt ervan af. In huwelijksvoorwaarden kun je met elkaar afspreken welke goederen wel of juist niet in een gemeenschap van goederen vallen. We denk dan aan de gemeenschap van inboedel of woonhuis.
Je kunt de gemeenschap van goederen ook uitbreiden, dus inclusief de goederen die jullie samen én ieder afzonderlijk hadden voorafgaande aan het huwelijk. En het is zelf mogelijk dat je met elkaar afspreekt dat ook de erfenissen en schenkingen die je ontvangt in de gemeenschap van goederen zullen vallen (let op: de schenker of erflater kan dat bij de schenking of in het testament voorkomen).
Voor alle stellen geldt: maak altijd een eigen persoonlijke afweging. Kijk dus niet te veel naar wat anderen doen.
Wil je jaarlijks of aan het einde van het huwelijk vermogen met elkaar delen?
Als je in de huwelijksvoorwaarden afspreekt dat er geen wettelijke gemeenschap van goederen zal bestaan, bijvoorbeeld omdat je ondernemer bent of wordt, dan deel je dus ook niet met elkaar dat wat je tijdens het huwelijk verkrijgt.
Kom in dat geval bijvoorbeeld met elkaar een verrekenbeding overeen waardoor jullie, als jullie in de loop van de tijd niet evenveel vermogen hebben opgebouwd, het verschil alsnog delen. Dat kun je regelmatig doen, dus bijvoorbeeld eens per jaar, of aan het einde van het huwelijk. Een combinatie daarvan ook is mogelijk. En ook een keuze voor delen bij overlijden maar niet bij scheiding.
Hebben jullie kinderen?
Hebben jullie kinderen, of is er een kinderwens? Maak dan in de huwelijksvoorwaarden ook afspraken over wat er gebeurt als een van beiden minder gaat werken dan de ander. Hebben jullie dan geen gemeenschap van goederen, overweeg dan een verrekenbeding aan de huwelijksvoorwaarden toe te voegen waardoor het opgebouwde vermogen alsnog wordt gedeeld.
Kun je afspraken maken over partneralimentatie als jullie uit elkaar gaan?
Alimentatie betekent de verplichting tot het verschaffen van levensonderhoud nadat het huwelijk is geëindigd. De termijn is gelijk aan de helt van de duur van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar. Daarop gelden alsnog enkele uitzonderingen waardoor de duur wordt verlengd of verkort. Zo eindigt de alimentatieverplichting niet totdat het jongste kind de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt. Maar gaat de ex-partner opnieuw samenwonen of hertrouwen, dan vervalt ook diens recht op alimentatie.
In huwelijksvoorwaarden kun je over de verplichting tot het moeten betalen van alimentatie geen afspraken maken. Over alimentatie gemaakte afspraken zijn, behalve als ze zijn gemaakt tijdens een echtscheidingsprocedure, niet geldig. In huwelijksvoorwaarden kom je ze dan ook niet tegen.
Hoe verdelen jullie samen de kosten van de huishouding?
De kosten van de gezamenlijke huishouding komen op basis van de wet voor rekening van de echtgenoten gezamenlijk naar rato van hun inkomen. Ieders bijdrage verandert dan van tijd tot tijd, bijvoorbeeld doordat het inkomen verandert. Zijn de beide inkomens onvoldoende, dan komen de kosten voor rekening van het gezamenlijke vermogen en vervolgens ten laste van ieders vermogen naar evenredigheid daarvan.
Het is ook mogelijk om af te spreken dat de bijdragen aan de kosten van de huishouding gelijk zijn, dus onafhankelijk van het inkomen. Vele varianten zijn mogelijk.
De afspraken hierover voorafgaand aan of tijdens het huwelijk worden vastgelegd in huwelijksvoorwaarden of in een andere schriftelijke overeenkomst.
Op wiens naam staat/komt de woning?
De gemeenschap van goederen omvat alle goederen die door de echtgenoten samen of door een van hen tijdens het huwelijk worden verkregen. Bij de aankoop van de woning is het niettemin belangrijk om te beslissen op wiens naam de woning wordt gesteld. Wordt de aangeschafte woning namelijk voor meer dan de helft betaald met privévermogen van de echtgenoot die de woning op naam krijgt, dan valt de woning niet in de gemeenschap van goederen, maar wordt het privévermogen.
Wat zijn jouw wensen als je komt te overlijden?
Kom je te overlijden, dan vererft jouw nalatenschap naar je erfgenamen. Zijn er huwelijksvoorwaarden, dan zal eerst worden gekeken naar de werking daarvan bij overlijden. Er kan bijvoorbeeld een finale verrekening bij overlijden zijn overeengekomen. De huwelijksvoorwaarden beïnvloeden dus de omvang en samenstelling van de nalatenschap.
Vervolgens wordt de nalatenschap afgewikkeld conform een testament of – als er geen testament is – volgens de wettelijke regels van versterferfrecht.
Voor de langstlevende gelden de zogenoemde ‘andere wettelijke rechten’. De langstlevende echtgenoot heeft dan tenminste recht op het gebruik van het eigen huis en de inboedel voor zover die niet al gehele eigendom zijn of worden van de langstlevende. Verder heeft de langstlevende ook recht op een vruchtgebruik van andere goederen van de nalatenschap als dat nodig is voor diens verzorging.Is jouw partner aansprakelijk als je failliet gaat?
Als jullie zijn gehuwd in gemeenschap van goederen, dan kan alles wat tot de gemeenschap behoort ook worden gebruikt voor de betaling van de schulden. Door het maken van huwelijksvoorwaarden, waardoor geen gemeenschap van goederen ontstaat, voorkom je dat de goederen van de andere niet failliete-echtgenoot worden verkocht voor de betaling van de schulden.
Ben je ondernemer, of heb je schulden die je mogelijk niet kunt betalen, maak dan ter bescherming van jouw partner wel huwelijksvoorwaarden voordat je trouwt.
Wie zijn jouw erfgenamen?
Als je bent gehuwd dan wijst de wet jouw erfgenamen aan tenzij je een testament hebt gemaakt. Het maakt daarbij geen verschil of er wel of niet huwelijksvoorwaarden zijn gemaakt.
Door de wet worden de langstlevende echtgenoot en de kinderen aangewezen als erfgenamen, ieder voor een gelijke portie. Zijn er kinderen, dan ontvangen zij voor de waarde van hun erfdeel een geldvordering op de langstlevende echtgenoot. Dat komt omdat de echtgenoot de hele nalatenschap mag houden, de zogenoemde wettelijke verdeling. De schuld van de echtgenoot aan de kinderen moet onderling worden vastgelegd. Je mag dan meteen ook een rente afspreken over die schuld. Het bedrag van de schuld en de rente wordt pas door de echtgenoot betaald bij diens overlijden, faillissement of schuldsanering.
Wat gebeurt er als ik hertrouw nadat mijn partner is overleden?
Als je hertrouwt nadat je partner is overleden en de wettelijke verdeling was van toepassing, houdt dan rekening met het volgende.
De in de wet opgenomen wilsrechten van de kinderen geven hun het recht bij jouw hertrouwen te verzoeken om een gedeelte van de erfenis alsnog aan hen te overhandigen. Je mag dan wel het vruchtgebruik houden.
Deze wilsrechten van de kinderen hadden in een testament van jouw partner kunnen zijn beperkt of veranderd.